Xuất khẩu điện tử nằm trong tay doanh nghiệp vốn nước ngoài

Việt Nam là nước xuất khẩu điện tử lớn thứ 12 thế giới và đứng thứ 3 trong khối ASEAN. Nhưng có đến gần 95% giá trị trong khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (DN FDI). Theo như báo cáo của Cục Công nghiệp thuộc Bộ Công Thương. Thì vào giai đoạn 2010-2019, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu hàng điện tử của Việt Nam bình quân hơn 50%. Vào năm 2019, ngành điện tử xuất khẩu hơn 87 tỷ USD với sản lượng sản xuất điện thoại di động trong nước vào khoảng 215,2 triệu cái. Sản phẩm ti vi ước tính khoảng 14,626 triệu cái. Hầu như các sản phẩm ngành điện tử đều tăng trưởng khá cao, đạt và vượt cả kế hoạch đã đề ra.

Tỷ lệ nội địa hóa ngành công nghiệp điện – điện tử chỉ đạt 5-10%

Theo số liệu cập nhật đến hết quý I năm nay, thì ngành điện tử nằm trong các ngành có kim ngạch xuất khẩu trên 5 tỷ USD. Đáng kể nhất, xuất khẩu điện thoại và linh kiện đạt 14,1 tỷ USD. Tăng hơn 9% so với cùng kỳ 2020 và chiếm trên 18% tổng kim ngạch xuất khẩu. Mặt hàng điện tử, máy tính và linh kiện đạt 12 tỷ USD, tăng trên 31%.

Giá trị xuất khẩu cao, góp tỷ trọng đáng kể trong tổng kim ngạch xuất khẩu chung. Nhưng đánh giá của Bộ Công Thương, xuất khẩu hàng điện tử vẫn thuộc về khu vực có vốn đầu tư nước ngoài. “Tới 95% giá trị xuất khẩu hàng điện tử nằm trong tay doanh nghiệp vốn ngoại”, Cục Công nghiệp nhận xét.

Riêng 3 tháng đầu năm nay, ở một số mặt hàng như điện thoại và linh kiện. Thì giá trị xuất khẩu của khối ngoại chiếm trên 99% điện tử, máy tính và linh kiện là 98%…

Nguyên nhân

Nguyên nhân của bất cập này, theo cơ quan quản lý, do tỷ lệ nội địa hóa ngành điện tử hiện nay rất thấp chỉ 5-10%. Các sản phẩm điện tử trên thị trường Việt Nam đa số là hàng nhập khẩu nguyên chiếc. Hoặc lắp ráp trong nước bằng phần lớn các linh kiện nhập khẩu. Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ ngành điện tử trong nước đã tham gia vào chuỗi giá trị của ngành. Nhưng phần lớn cung cấp các sản phẩm hàm lượng công nghệ, giá trị thấp.

Trong khi đó, các doanh nghiệp điện tử nội địa có tiếng trước đây đang phát triển chậm lại. Hoặc mất dần thương hiệu và chiếm thị phần nhỏ. Một số nhãn hiệu điện tử trong nước mới nổi như điện thoại BPhone, Vsmart, Vietel… Song thị trường điện – điện tử dân dụng chủ yếu do các thương hiệu nước ngoài chiếm lĩnh.

Cần xây dựng hàng rào bảo vệ và định hướng sản phẩm chiến lược

Bên cạnh đó, thông qua một số chương trình, dự án hợp tác với các doanh nghiệp FDI. Các doanh nghiệp trong nước cho thấy sự nỗ lực nâng cao chất lượng sản phẩm; khả năng cạnh tranh để gia nhập vào chuỗi cung ứng của các FDI. Chẳng hạn, số nhà cung ứng cấp 1 thuần Việt cho Samsung Việt Nam tăng từ 4 lên 35 nhà cung cấp trong 4 năm. Panasonic Việt Nam hiện cũng có 4 doanh nghiệp Việt cung ứng sản phẩm. Song giá trị cung ứng mới chỉ chiếm khoảng 10% giá trị linh kiện đầu vào sản xuất của Panasonic. Canon Việt Nam cũng liên tục tìm kiếm nhà cung cấp Việt Nam để tăng tỷ lệ nội địa hóa.

Tuy nhiên, ngành điện – điện tử vẫn thiếu sản phẩm chủ lực mang tính chiến lược để dẫn dắt thị trường. Cục Công nghiệp đề xuất, Chính phủ xây dựng các biện pháp bảo vệ thị trường điện – điện tử tiêu dùng (như thuế phòng vệ, hàng rào kỹ thuật, chống gian lận thương mại, hàng giả và hàng nhâp lậu…). Hoàn thiện khung pháp lý quy định hàng hoá xuất xứ Việt Nam. Song song đó, chính sách hỗ trợ một số doanh nghiệp nội địa triển vọng trong lĩnh vực điện tử cũng cần được hoạch định. Nhằm đưa số này phát triển thành “doanh nghiệp dẫn dắt thị trường điện tử trong nước, nhất là ngành hàng điện – điện tử gia dụng”.

Hoàn thiện chính sách pháp luật và mở rộng thị trường

Bên cạnh đó, rà soát, hoàn thiện chính sách pháp luật. Đặc biệt là quy định cụ thể về hàng hóa xuất xứ Việt Nam. Thực hiện các giải pháp nhằm mở rộng thị trường trong nước và xuất khẩu.

Ngoài ra, Cục Công nghiệp cũng lưu ý doanh nghiệp điện tử cần chú trọng sản phẩm cốt lõi, có sức đột phá để thúc đẩy ngành phát triển. Mỗi doanh nghiệp tự xác định cho mình những phân khúc sản phẩm, khách hàng phù hợp. Tính đến khả năng đón đầu xu hướng tiêu dùng. Và phát triển công nghệ chung của thế giới bằng sản phẩm có năng lực cạnh tranh tốt.

“Doanh nghiệp nội địa cần nâng cao năng lực để tham gia chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp đầu chuỗi đang hoạt động tại Việt Nam và tăng cường tham gia các hoạt động, sự kiện kết nối kinh doanh, tận dụng cơ hội mà các hiệp định thương mại tự do, như EVFTA, đem lại”, cơ quan quản lý lĩnh vực công nghiệp nhấn mạnh.

Nguồn: doanhnghieptiepthi.vn